روانشناسي

وسواس(ocd) يك اختلال اضطرابي شايع است كه مانند مهمان ناخوانده اي مي ماند كه مدام به ذهنمان سر مي‌زند و ما را آزار مي‌دهد اما رها شدن از آن ها آسان نيست. اين مهمان، افكار، تصورات يا احساساتي است كه به طور مكرر و ناخودآگاه به ذهنمان مي‌آيد و ما را نگران يا مضطرب مي‌كند.

اين اختلال ممكن است شامل اعمال اجباري باشد كه فرد براي كاهش اضطراب ناشي از وسواس‌ انجام مي‌دهد. شستن مكرر دست‌ها، چك كردن قفل‌ درها، مرتب كردن اجسام به صورت خاص يا شمارش اشياء، قرينه بودن وسايل و موارد ديگر نمونه هايي از اين امور هستند. (منبع)

علائم وسواس

اين اختلال خود را با نشانه هاي عملي و فكري نشان مي دهد:

علائم وسواس فكري شديد:

• افكار ناخواسته و مزاحم
• ترس از آلودگي
• ترس از آسيب رساندن به خود يا ديگران
• نياز به تقارن و نظم
• شك و ترديد مداوم
• افكار مذهبي يا اخلاقي
• ترس از اعداد خاص يا الگوها

علائم رفتارهاي اجباري:

• شستن دست ها به طور مكرر
• چك كردن مكرر قفل ها، اجاق گاز يا ساير وسايل
• مرتب كردن وسواس گونه
• شمارش اجباري
• جمع آوري و نگه داشتن اشياء بي ارزش

ريشه وسواس چيست

وسواس اختلال پيچيده اي است و براي شناسايي ريشه  آن مي توان بايد به عوامل زيستي، رواني و محيطي توجه كرد:

عوامل زيستي

• ژنتيك: بررسي ها در زمينه ابتلا به وسواس نشان داده است كه وجود فرد وسواسي در خانواده احتمال ابتلاي ديگران را نيز افزايش مي دهد.
• ساختار مغز

عوامل رواني

• ترس و اضطراب: وسواس اغلب با ترس‌هاي شديد و غيرمنطقي همراه است.
• افكار مزاحم كه قابل كنترل نيستند
• احساس مسئوليت بيش از حد

عوامل محيطي

• تروما كودكي
• مشكلات فرهنگي
• عوامل استرس‌زاي زندگي

اختلال هاي مشابه وسواس جبري

اختلالات ديگري نيز وجود دارند كه علائم مشابهي دارند و ممكن است با وسواس اشتباه گرفته شوند، كه شامل موارد زير هستند:

• اختلال شخصيت وسواسي-جبري (OCPD): كمال‌گرايي افراطي، نظم و كنترل شديد، قانون‌مداري و وسواس در جزئيات را نشان مي دهد اما براي كاهش اضطراب اين كارها را انجام نمي دهد.
• اختلال اضطراب عمومي (GAD): اين افراد نگراني‌هاي بيش از حد و مداوم را تجربه مي كنند. نگراني هاي آن ها ممكن است شبيه وسواس باشد اما شدت آن بسيار كم تر است.
• اختلال ترس از آلودگي: اين اختلال ممكن است يكي از زيردسته هاي وسواس باشد يا يك نوع اختلال جدا حساب شود.
• اختلال بدن‌ديس مورفيك (BDD): اين اختلال ممكن است با وسواس همراه باشد در اين اختلال فرد مدام بدن خود را بررسي مي كند و ممكن است به عمل هاي جراحي متفاوت دست بزند.
• اختلال تيك: افراد مبتلا به تيك ممكن است وسواس را هم تجربه كنند. ويژگي اصلي اين اختلال حركات تكراري و ناخودآگاه است.
• اختلالات خوردن: بي‌اشتهايي عصبي يا پرخوري

خطرات وسواس فكري

• مشكل در روابط اجتماعي: به دليل اعمال اجباري و ترس از آلودگي، آسيب رساندن به ديگران ممكن است روابط خود را بسيار محدود سازند.
• اختلال در عملكرد شغلي و تحصيلي
• مشكلات جسمي: سردرد، مشكلات گوارشي، اختلالات خواب و خستگي مزمن مي تواند ناشي از وسواس باشد.
• كاهش كيفيت زندگي و ابتلا به افسردگي و اضطراب دائمي
• افزايش خطر خودكشي
• اختلال در روابط خانوادگي: وسواس فكري مي‌تواند بر روابط خانوادگي نيز تأثير منفي بگذارد
• مشكلات مالي و از دست دادن كار
• عزت نفس پايين

انواع

وسواس انواع مختلفي دارد كه با توجه به نشانه ها و شرايط فرد كمي متفاوت است، اين انواع شامل موارد زير است:

• وسواس آلودگي: شستن مداوم خانه و اطراف
• وسواس نظم و ترتيب: نياز شديد به نظم و تقارن و مرتب كردن اجسام به صورت خاص.
• وسواس آسيب: ترس از آسيب رساندن به خود يا ديگران
• وسواس جمع‌آوري: فرد نياز دارد تا وسايل به دردنخور و اضافي را جمع كند.

افسردگي و وسواس فكري

افسردگي و وسواس فكري اغلب باهم همراه مي شوند. علاوه بر اين برخي از علائم اين دو اختلال باهم مشابه است. اضطراب، خستگي، مشكلات تمركز، و تغييرات خواب در هردو مشترك است. تغييرات شيميايي مغز نيز كه در وسواس نقش داشت، باعث افسردگي نيز مي شود.

ازدواج با فرد وسواسي

وسواس تاثيرات زير  را در زندگي مشترك دارد، پيش از ازدواج حتما در مورد اهميت آن ها فكر كنيد و از مشاور كمك بگيريد: (منبع)

• رفتارهاي تكراري و وقت‌گير: فرد وسواسي براي كارهايي كه دركش براي شما سخت است وقت زيادي مي گذارد. ممكن است بارها قفل در را چك كند.
• اضطراب و نگراني مداوم: كه به مرور بر شما و اطرافيانش نيز تاثير مي گذارد.
• مشكلات در تصميم‌گيري: فرد وسواسي ممكن است در تصميم‌گيري‌هاي ساده نيز با مشكل مواجه شود و اين امر باعث مي شود بار تصميم گيري بر شانه شما باشد.
• مشكلات در روابط اجتماعي: وسواس ممكن است باعث شود فرد منزوي شود.
• تأثير بر زندگي جنسي: وسواس حتي مي‌تواند بر ميل جنسي و لذت بردن از رابطه جنسي تأثير بگذارد.

كمك به فرد وسواسي

• اطلاع از بيماري: در مورد وسواس مطالعه كنيد تا بهتر همسرتان را درك كرده و از ماهيت وسواس آگاه شويد.
• صبور باشيد: تغيير فرد وسواسي زمان بر است پس صبور باشيد و از انتقاد و سرزنش خودداري كنيد.
• تشويق عزيزتان براي مراجعه به روانشناس يا روانپزشك و پيگيري درمان مي‌تواند بسيار موثر باشد.
• تكنيك‌هاي مديريت استرس را به او ياد دهيد.
•  مشخص كردن مرزهاي رابطه و احترام گذاشتن به نيازهاي هر دو طرف بسيار مهم است.