روانشناسي

بيوفيدبك (Biofeedback) يكي از روش‌هاي درماني نوين و غيرتهاجمي است كه در آن افراد مي‌آموزند چگونه اطلاعاتي از بدن خود دريافت كرده و آن‌ها را كنترل كنند. اين فرآيند از ابزارهاي الكترونيكي براي رديابي پارامترهاي فيزيولوژيكي مانند ضربان قلب، فشار خون، تنفس و فعاليت‌هاي عصبي استفاده مي‌كند. بيوفيدبك به افراد كمك مي‌كند تا بر روي عوامل زيستي خود تمركز كرده و آن‌ها را بهبود بخشند.

بيوفيدبك چيست؟

بيوفيدبك، فرآيندي است كه در آن بازخورد‌هاي فيزيولوژيكي به صورت مداوم به فرد داده مي‌شود تا او بتواند كنترل بهتري بر روي فرآيندهاي زيستي بدن خود داشته باشد. اين تكنيك بيشتر در درمان اختلالاتي همچون استرس، اضطراب، افسردگي، ميگرن و حتي در بهبود عملكرد ورزشي و كاهش دردهاي مزمن به كار مي‌رود.

چگونه عمل مي كند؟

در اين روش به فرد مي‌آموزد كه چگونه پاسخ‌هاي دريافتي در بدن خود را كنترل كند تا اثر درد كاهش بيابد. در كلاس‌هاي آموزشي وسايلي به بدن وصل مي‌شود كه برخي عملكردهاي بدن را در مانيتور به صورت فيدبك نشان مي‌دهد. در اين روش عملكردهاي مانند تعداد ضربان قلب، فشار خون و تنش عضلاني را نشان مي‌دهد و فرد ياد مي‌گيرد كه چگونه تنش عضلاني را تحت شرايط استرس‌زا مانند؛ مسابقه ورزشي، زمان امتحان دادن و همچنين در شرايط حساس تصميم‌گيري كم كرده و تعداد ضربان قلب و تنفس را كاهش دهد.
ابزار متفاوتي كه به دريافت فيدبك و داشتن درك بهتر و اعمال كنترل بر فرايندهاي نظير انقباض عضلاني، دماي پوست، فشار خون و ضربان قلب كمك مي‌كند و باعث مي‌شود كه روش بيوفيدبك نسبت به ساير روش‌هاي آرام‌سازي متناسب‌تر باشد.

فرآيند بيوفيدبك

فرآيند بيوفيدبك به طور كلي شامل مراحل زير است:

1. ثبت داده‌ها: در اين مرحله، دستگاه‌هاي بيوفيدبك فيزيولوژيك مانند حسگرهاي ضربان قلب يا فعاليت‌هاي مغزي را اندازه‌گيري مي‌كنند. اين دستگاه‌ها اطلاعاتي مانند تغييرات ضربان قلب، تنفس، فعاليت مغزي يا دما را به فرد نشان مي‌دهند.
2. پردازش و نمايش داده‌ها: دستگاه اطلاعات جمع‌آوري‌شده را به صورت گرافيكي يا عددي به فرد نشان مي‌دهد. اين اطلاعات به صورت لحظه‌اي ارائه مي‌شود تا فرد بتواند تغييرات فيزيولوژيكي خود را مشاهده كند.
3. بازخورد و كنترل: فرد با توجه به داده‌هاي نمايش داده‌شده مي‌آموزد كه چگونه اين فاكتورها را تحت كنترل درآورد. مثلاً با تمركز بر تنفس يا آرام‌سازي، ضربان قلب خود را كاهش مي‌دهد.
4. تكرار و تمرين: فرد بايد اين فرآيند را به دفعات تكرار كند تا بتواند تغييرات مثبت در كنترل فيزيولوژيكي خود ايجاد كند.