اثر تماشاگر، يك پديده روانشناختي اجتماعي است كه در آن افراد در حضور افراد ديگر، كمتر احتمال دارد كه به قرباني كمك كنند يا در مواقع اضطراري مداخله كنند. حضور ديگران باعث پراكندگي مسئوليت مي‌شود، به طوري كه هر فرد احساس تعهد شخصي كمتري براي اقدام دارد. عوامل ديگري كه اين اثر را توضيح مي‌دهند عبارتند از: ترس از قضاوت، عدم اطمينان در مورد وضعيت و نگاه كردن به ديگران براي يافتن سرنخ‌هايي در مورد نحوه رفتار.

چرا وقتي جمعيت زيادتر است، كمتر كمك مي‌كنيم؟

دليل اينكه وقتي جمعيت بيشتر است، كمتر كمك مي‌كنيم، با اثر تماشاگر توضيح داده مي‌شود، يك پديده روانشناسي اجتماعي كه در آن افراد در حضور افراد ديگر، كمتر احتمال دارد به قرباني كمك كنند. اين امر به دليل چندين مكانيسم روانشناختي رخ مي‌دهد:

• پخش مسئوليت: وقتي افراد زيادي در اطراف هستند، افراد مسئوليت شخصي كمتري براي اقدام احساس مي‌كنند زيرا فرض مي‌كنند شخص ديگري كمك خواهد كرد. حس پاسخگويي به طور ضعيفي در بين همه تماشاگران پخش مي‌شود و احتمال مداخله هر فرد را كاهش مي‌دهد.
• ترس از ارزيابي: افراد ممكن است از قضاوت شدن توسط ديگران در صورت رفتار نادرست يا شرمساري خود بترسند و اين منجر به ترديد در كمك كردن مي‌شود.
• جهل كثرت‌گرا: وقتي ديگران واكنشي نشان نمي‌دهند، افراد از بي‌عملي گروه الگو مي‌گيرند و فرض مي‌كنند كه مداخله لازم نيست، به خصوص اگر وضعيت مبهم باشد.

مورد كلاسيكي كه توجه را به پديده تماشاگر جلب كرد، قتل كيتي جنووسي در سال ۱۹۶۴ در شهر نيويورك بود كه طبق گزارش‌ها، بسياري از همسايگان شاهد حمله بودند اما مداخله نكردند. آزمايش‌هاي دارلي و لاتانه تأييد كرد كه افراد به تنهايي بيشتر احتمال دارد كمك كنند، در حالي كه در گروه‌ها رفتار كمك‌رساني آنها كاهش مي‌يابد(منبع)(منبع)(منبع).

درمان فوبياي اجتماعي ، گوشه گيري ، انزواي اجتماعي

به طور خلاصه، جمعيت‌هاي بزرگتر، كمك‌رساني را كاهش مي‌دهند زيرا افراد احساس مسئوليت كمتري مي‌كنند و قبل از تصميم‌گيري براي اقدام، به واكنش‌هاي ديگران توجه مي‌كنند. اين اثر تحت تأثير عوامل موقعيتي مانند وضوح وضعيت اضطراري، خطر درك شده و روابط با قرباني قرار مي‌گيرد(منبع)(منبع)(منبع).

نمونه‌هاي معروف اثر تماشاگر

• پرونده كيتي جنووسي (۱۹۶۴): شناخته‌شده‌ترين نمونه، جايي كه كيتي جنووسي چندين بار در نزديكي خانه‌اش در شهر نيويورك مورد اصابت چاقو قرار گرفت. طبق گزارش‌ها، عليرغم فريادهاي كمك‌خواهي او، حدود ۳۷ همسايه صداي حمله را شنيدند يا ديدند، اما مداخله نكردند يا به موقع با مقامات تماس نگرفتند. اين پرونده توجه گسترده‌اي را به پديده «اثر تماشاگر» و «پخش مسئوليت» جلب كرد.
• آزمايش ميلگرام (۱۹۶۱): در حالي كه در درجه اول مطالعه‌اي در مورد اطاعت از اقتدار بود، موقعيت‌هايي را نشان داد كه در آن‌ها افراد با وجود پريشاني قرباني، به اقدامات مضر خود ادامه مي‌دهند و تأثير نفوذ اجتماعي و پخش مسئوليت را با پيروي شركت‌كنندگان از دستورات نشان مي‌دهد.
• آزمايش «اتاق پر از دود»: شركت‌كنندگان تنها، ۷۵٪ دود را گزارش كردند؛ اما در حضور دو نفر ديگر، گزارش به ۳۸٪ كاهش يافت و وقتي دو نفرِ همدست بي‌تفاوت بودند، تنها ۱۰٪ گزارش دادند. اين يك نمونه آزمايشگاهي روشن از اثر تماشاگر است.
• موارد متعدد روزمره: از جمله موارد اضطراري در مكان‌هاي عمومي مانند رستوران‌ها، خيابان‌ها، سواحل و باشگاه‌هاي ورزشي، كه در آن‌ها افرادي كه پريشاني يا خطر را مشاهده مي‌كنند، به دليل ابهام يا فرض اينكه ديگران عمل خواهند كرد، از كمك به او خودداري مي‌كنند و نمونه‌اي از رفتار تماشاگر در زمان واقعي هستند.

منبع : اثر تماشاگر | چرا وقتي ديگران حاضرند كسي كمك نمي‌كند؟