آيا وقتي اشتباه مي كنيد به خودتان سخت مي گيريد؟ شايد شما احساس مي كنيد كه ديگران بايد پاسخگو باشند و زماني كه اشتباه مي كنند مجازات شوند. يا شايد براي شما سخت است كه ببخشيد؟ اگر چنين است، ممكن است طرح تنبيه را داشته باشيد(منبع).

طرحواره تنبيه؛ يعني هميشه خودت را مقصر مي‌داني؟

طرحواره تنبيه، يك الگوي روان‌شناختي است كه در آن فرد اين باور را دارد كه اشتباهات، شكست‌ها يا ناكامي‌هاي اخلاقي چه در خود يا ديگران بايد به‌جاي بخشش يا درك، به سختي مجازات شوند. اين طرحواره شامل يك ديد سفت و سخت، سياه و سفيد از رفتار، با تحمل كمي براي نقص انسان يا شرايط كاهش دهنده است.

افراد مبتلا به اين طرحواره به شدت انتقادي، تحمل ناپذير و تنبيهي هستند و اغلب خشم، شرم و مشكل در بخشش اشتباهات را تجربه مي كنند.

طرحواره تنبيه يكي از 18 طرحواره ناسازگار اوليه شناسايي شده در طرحواره درماني است. غالباً با طرحواره‌هاي ديگري مانند استانداردهاي بي‌امان (توقعات بيش از حد بالا) و نقص/شرم (احساس نقص يا نالايق بودن) همراه است. اغلب در دوران كودكي به دليل انتقاد شديد، تنبيه يا سوء استفاده عاطفي توسط مراقبان ايجاد مي شود كه منجر به انتقاد شديد دروني و رفتارهاي خودتنبيهي، از جمله خودگويي منفي يا حتي خودآزاري مي شود(منبع).

15 نكات كليدي روش تربيتي صحيح كه والدين بايد بداند

افراد داراي اين طرحواره ممكن است:

• انتظار داشته باشيد كه خود و ديگران صرف نظر از شدت يا زمينه، به شدت در قبال خطاها پاسخگو باشند.
• مبارزه براي همدلي يا بخشش، حفظ ذهنيت "بدون بهانه".
• خود را به خاطر عيوب درك شده به عنوان نوعي بهبود خود را تنبيه كنيد.
• پريشاني، تنهايي و روابط متشنج را به دليل نگرش شديد قضاوتي آنها تجربه كنيد(منبع)(منبع)(منبع).

نياز اساسي در طرحواره تنبيه اغلب ميل به ايمني و كنترل در دنيايي غيرقابل پيش بيني است كه با اين باور حاصل مي شود كه در صورت رعايت قوانين سختگيرانه و مجازات اشتباهات، مي توان از نتايج بد جلوگيري كرد(منبع).

به طور خلاصه، طرحواره تنبيه يا تنبيه يك الگوي شناختي-هيجاني ناسازگار است كه با باور بيش از حد و انعطاف ناپذيري مشخص مي شود كه اشتباهات بايد مجازات شوند، كه منجر به انتقاد شديد از خود و قضاوت ديگران مي شود، كه اغلب ريشه در تجربيات اوليه والدين خشن يا غفلت عاطفي دارد.

ويژگي‌هاي افراد گرفتار در طرحواره تنبيه

ويژگي هاي كليدي طرحواره تنبيه عبارتند از:

• يك باور سفت و سخت مبني بر اينكه اشتباهات يا شكست‌ها چه توسط خود يا ديگران بايد مجازات شوند تا اينكه آنها را ببخشيم يا درك كنيم. اين منجر به انتقاد شديد از خود و عدم تحمل نسبت به اشتباهات ديگران مي شود(منبع).
• هنگامي كه در موقعيت هايي ايجاد مي شود كه استانداردها يا انتظارات فرد را برآورده نمي كند، افراد عصباني، تحمل ناپذير، تنبيه كننده و متهم مي شوند و از پذيرش خطاپذيري انسان يا شرايط تخفيف امتناع مي كنند.
• رفتارهاي خودتنبيهي رايج هستند، از جمله خودگويي منفي، آسيب رساندن به خود، ناديده گرفتن نيازهاي اساسي (مانند خوردن يا خوابيدن) و اجتناب از تعاملات اجتماعي مفيد.
• اين طرحواره اغلب شامل ذهنيت "بدون بهانه" است، با انعطاف ناپذيري اخلاقي و تفكر سياه و سفيد در مورد درست و نادرست، همدلي و بخشش را دشوار مي كند.
• اغلب با طرحواره هاي ديگري مانند استانداردهاي بي امان (توقعات بيش از حد بالا) و نقص/شرم، كه به احساس بي ارزشي و مستحق مجازات كمك مي كند، اتفاق مي افتد.
• تجارب عاطفي زيربنايي شامل احساس محروميت، ناامني، بي ارزشي و عصبانيت در هنگام تحريك است كه منجر به تنبيه خود و ديگران به عنوان راهي براي بازيابي كنترل يا ايمني مي شود.
• اين طرحواره اغلب ريشه در تجربيات اوليه انتقاد، تنبيه يا بدرفتاري تند دارد كه به يك منتقد دروني تنبيهي و حالت خشن "والد تنبيهي" در قالب طرحواره درماني شكل مي دهد.

اشتباهات تربيتي والدين كه كسي به شما نمي گويد

منبع : طرحواره تنبيه چيست؟ شناخت ريشه احساس گناه و خودسرزنشي در ذهن ما